Individueel maatwerk is géén collectief maatwerk!

Individueel maatwerk is géén collectief maatwerk!

Op 12 januari 2022 keurde het Vlaams parlement het decreet individueel maatwerk (IMW) goed. Dit decreet kan een stap vooruit betekenen als er uitvoeringsbesluiten komen die de mogelijkheden voor personen met een arbeidshandicap verhogen. Maar we hebben ook bezorgdheden rond het decreet. Het advies van de SERV en de actielijst arbeidsbeperking 2030 bevatten ook aanbevelingen.

Gemiste kansen?

De Vlaamse overheid heeft in dit decreet Individueel Maatwerk (IMW) kansen gemist.

De loonpremie blijft een instrument van de werkgever, maar is bedoeld voor ondersteuning van de werknemer. Een vraag die al lang leeft bij mensen met een handicap en chronische ziekte is om meer invloed te krijgen op de manier waarop dat geld wordt besteed. Mensen met een handicap moeten meer zeggenschap krijgen over de besteding van deze middelen, of zelfs nog verder: eigen regie krijgen over deze middelen.   

In IMW wordt de ondersteuning beperkt tot begeleiding op de werkvloer. Mensen met een arbeidshandicap hebben mogelijk ook ondersteuningsnoden op andere vlakken dan werk, wat betekent dat andere levensdomeinen eigenlijk buiten beeld blijven. Terwijl we uit de ervaringen weten dat die band met andere levensdomeinen voor mensen met een arbeidshandicap van cruciaal belang is. Er is dus duidelijk te weinig overleg geweest met andere ministers in de Vlaamse regering.

Voor zelfstandigen met een handicap kan er alleen een ondersteuningspremie worden gevraagd. Ons punt van kritiek is dat de drempel om beroep te kunnen doen op deze premie nog steeds te hoog ligt. Het zou logischer zijn om enkele jaren, bv 3 jaar, de mogelijkheid te geven om de premie te ontvangen ongeacht het aangegeven belastbaar inkomen. Nu moet een persoon met een handicap een netto-belastbaar inkomen hebben van 13.500 euro per jaar.

De achterliggende visie zit niet goed

Wat we missen in dit decreet is een basisvisie die vertrekt vanuit empowerment. Mensen met een handicap, ook met een grotere ondersteuningsnood, hebben het recht om zich te positioneren midden in de samenleving. En dan is het hebben van een betaalde job, ook in een gewone en inclusieve arbeidsomgeving, evident.

Hoe verstaan we inclusie?

De achterliggende visie in het nieuwe decreet IMW op mensen met een handicap is heel betuttelend. Het vertrekpunt is dat “anderen” mensen met een handicap moeten beschermen. Dat is pijnlijk. Daarmee bereiken we nooit een inclusieve arbeidsmarkt. Want een open arbeidsmarkt is alleen voor de happy few. Die toevallig terechtkomen in de open arbeidsmarkt.

Wat zegt het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap (VRPH)? 

Het VRPH is zeer duidelijk over de richting die de overheid uit moet gaan. In artikel 27 van dat verdrag staat dat de overheden die het verdrag onderschrijven een open arbeidsmarkt moeten realiseren. Er wordt ook niet gesproken over sociale economie als mogelijkheid. Bovendien heeft men voor die volledige inclusie in de samenleving recht op redelijke aanpassingen.

Bij de opstelling van het VN-Verdrag werd gesteld dat sociale economie wel een rol kan spelen. Sociale economie kan een vluchtheuvel zijn voor tijdelijke tewerkstelling of opleiding voor alle werknemers. Doorstroom moet dus een evidentie zijn.

De open arbeidsmarkt is groter dan de sociale economie

In Vlaanderen werken er ongeveer 200.000 met een arbeidshandicap in een betaalde job. Daarvan zijn er ongeveer 25.000 tewerkgesteld in sociale economie. Dat betekent dat bijna 90% nu al in de open arbeidsmarkt werkt. Het idee dat sociale economie de ultieme oplossing is voor mensen met een arbeidshandicap wordt tegengesproken door de feiten, ook vandaag al.

Conclusie: Het decreet Individueel MaatWerk (IMW) moet over gewone jobs gaan

Individueel maatwerk gaat over jobs in de gewone (reguliere) economie en bij de overheid. Het decreet IMW werd in onze beleving geschreven vanuit het decreet collectief maatwerk (CMW). En dat beperkt de kansen op de open arbeidsmarkt voor mensen met een arbeidshandicap.