Visietekst Overlegplatform Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid
Voor wie?
De officiële benaming van het GOHA is het Overleg Handicap en Arbeid.
We bedoelen hiermee alle personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte. Een arbeidshandicap wordt gedefinieerd als een langdurig en belangrijk probleem van deelname aan het arbeidsleven dat te wijten is aan een samenspel tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard, beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten en persoonlijke en externe factoren. [1]
Deze definitie vestigt de aandacht op een drietal aspecten. Er is sprake van een arbeidshandicap: daarmee wil gezegd zijn dat het hier alleen gaat om mensen die van hun handicap gevolgen ondervinden in hun arbeidsmatig functioneren. Het gaat bovendien om een langdurig probleem en tenslotte is het een samenspel van één of meerdere functiestoornissen, beperkingen en persoonlijke en externe factoren die op elkaar inspelen en gezamenlijk de arbeidsdeelname beïnvloeden.
Uitgangspunten
Recht op inclusie
Het GOHA werkt vanuit een inclusieve benadering. De personen met een handicap en chronische ziekte willen deelnemen aan de maatschappij. Inclusief denken betekent dat het niet de verantwoordelijkheid is van de doelgroep om hindernissen voor participatie weg te nemen. Het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid de samenleving zo in te richten dat hindernissen worden weggenomen of gewoonweg niet kunnen ontstaan. Binnen de huidige maatschappij is zo’n inclusieve benadering geen feit en moet er gebruik gemaakt worden van het gespecialiseerde circuit. Toch hanteert het GOHA het basisprincipe dat de tewerkstelling van onze gebruikers moet worden georganiseerd via een regulier en inclusief beleid waar dat kan. Pas daar waar het echt nodig is, wordt gebruik gemaakt van een gespecialiseerde aanpak. Binnen die gespecialiseerde aanpak moet voldoende ruimte zijn om rekening te houden met de verscheidenheid van de doelgroep.
Recht op werk
Het recht op werk wordt internationaal erkend als universeel en belangrijk recht van de mens. Elke persoon moet gelijke kansen hebben op werk, zonder enige achterstelling[2]. Werk is belangrijk voor mensen omdat het toegang geeft tot de ruimere samenleving. Betaald werk in bijzonder biedt voordelen op financieel , sociaal en economisch vlak en toont de waardering voor het verrichtte werk. Bovendien leidt verloning ook tot financiële zelfredzaamheid. Het recht op werk is belangrijk, omdat werk in onze huidige maatschappij een belangrijk levensdomein is en mogelijkheden op het vlak van competentieontwikkeling en –versterking biedt.
Recht op vrije keuze
Zoals elke persoon recht heeft zijn leven in te richten op de manier die hem of haar het beste uitkomt, zo zouden ook personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte de gelegenheid moeten hebben kiezen hoe hun leven te plannen en organiseren. Ze moeten dus ook kunnen kiezen waar en hoe ze willen gaan werken rekening houdend met hun individuele competenties.
Een handicap kan geenszins reden zijn om iemand te werk te stellen op een manier die hij of zij zelf niet verkiest. De persoon zelf is de maatstaf.
Recht op ondersteuning
Personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte hebben recht op ondersteuning op maat. Die ondersteuning is een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zolang er geen sprake is van een inclusieve samenleving moeten er voldoende ondersteuningsmaatregelen zijn om personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte aan het werk te helpen, te houden en doorgroeimogelijkheden te bevorderen. Die ondersteunende maatregelen moeten op maat zijn van de individuele werknemer of werkzoekende. Ondersteuning dient de persoon met een arbeidshandicap of chronische ziekte te versterken en de weg naar inclusie te bevorderen.
Recht op non-discriminatie: redelijke aanpassing en positieve actie
Het recht op non-discriminatie van personen met een arbeidshandicap en chronische ziekte gaat wat het GOHA betreft verder dan het louter voorkomen dat er sprake is van actieve discriminatie. Het ontbreken van een volledig inclusieve samenleving impliceert op zichzelf al discriminatie. De organisatie van de samenleving creëert hindernissen die wat het GOHA betreft gecompenseerd moeten worden. Dat kan met collectieve maatregelen, bv aanpassing van wetgeving, door redelijke aanpassingen op het niveau van het individu en door positieve actie. Redelijke aanpassingen kunnen bijdragen om gewone structuren inclusief te maken. Redelijke aanpassingen vertrekken vanuit de persoon met een arbeidshandicap en veranderen de context van de werksituatie. Met positieve actie worden personen met een arbeidshandicap voordelen toegekend die andere niet hebben, zoals bijvoorbeeld het reserveren van arbeidsplaatsen voor personen met een beperking. Het GOHA gelooft dat positieve actie nodig is om de arbeidsdeelname van personen met een arbeidshandicap structureel te verbeteren.
Doel van het overleg
Het GOHA wil via beleidsparticipatie zowel de kwalitatieve als kwantitatieve arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidshandicap of chronische ziekte verhogen.
Onder beleidsparticipatie verstaat het GOHA: het zichtbaar maken en versterken van alle personen met een handicap en chronische ziekte, hen een stem en een gezicht geven.
Waar staan we en waar willen we naar toe?
Er is wetgeving ontwikkeld[3] waarin discriminatie van de doelgroep werd aangepakt en kansen werden gecreëerd. Er is veel gewerkt aan sensibilisering en er zijn belangrijke instrumenten ontwikkeld om de participatie zowel kwantitatief als kwalitatief te verhogen. De loonpremie, een arbeidspost aanpassing, begeleiding op werkvloer, gespecialiseerde trajectbegeleiding en opleiding zijn allemaal instrumenten die kunnen worden ingezet in de tewerkstelling van deze doelgroep.
In de praktijk blijft de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte achterlopen op de algemene participatiecijfers. We slagen er anno 2012 ten dele in om personen met een arbeidshandicap toe te leiden (cijfers VDAB[4]) , maar de uitstroom van deze doelgroep is nog altijd een groot knelpunt. Blijvende aandacht voor het verbeteren van de positie van personen met een arbeidshandicap of chronische ziekte is dus nodig. [5] Het GOHA wil in de toekomst kwantitatief en kwalitatief een evenredige vertegenwoordiging van personen met een arbeidshandicap op de arbeidsmarkt.
Hoe?
- Positioneren van personen met een arbeidshandicap als stakeholder in het maatschappelijk debat.
- Stakeholderspositie opeisen bij nieuwe ontwikkelingen en nieuw beleid.
- Versterken van hun positie in debat door bundeling van krachten.
- Afvaardigen van leden in adviesraden, adviescommissies en Raden van bestuur van relevante spelers.
- Signaleren van knelpunten van alle personen met een handicap en chronische ziekte, onder andere vertrekkend vanuit een analyse van individuele cases.
- Feedback geven en reflecteren op oud en nieuw beleid.
- Good practices verspreiden door het inzetten op methodiekontwikkeling om de (kwaliteit van) beleidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap te verhogen
Leden van het GOHA
Momenteel bestaat het overleg uit de volgende organisaties: Blindenzorg Licht en Liefde, Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP vzw), Doof Vlaanderen (Federatie van Vlaamse DovenOrganisaties vzw), Federatie van Vlaamse Verenigingen tot Optimale Participatie en integratie van DOve en Slechthorende kinderen en volwassenen in de Samenleving (Opdoss), STAN (Trefpunt Verstandelijke Handicap), Katholieke Vereniging voor Gehandicapten (KVG), vzw Belgische Multiple Sclerose Liga (MS-liga), SIMILES, Vereniging voor personen met een handicap (VFG), Vlaams Patiëntenplatform (VPP), Rondpunt vzw (steunpunt verkeersslachtoffers), Kom op Tegen Kanker vzw, Liberale Vereniging van Personen met een handicap vzw (LVPH), Handicap Zelfstandig Ondernemend vzw (HAZO) en Ouders voor Inclusie (OVI vzw)
Contactgegevens :
Overleg Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid
Jos Wouters, beleidsmedewerker
Vooruitgangsstraat 323 bus 3
1030 Brussel (Schaarbeek)
+32 2214 27 66
+32 498 431 041