Gemeenschappelijk advies over de stap van school naar werk
De overstap van school naar werk is voor veel jongeren met een handicap een kwetsbaar moment. Veel jongeren met een handicap lopen vandaag kansen mis om een duurzame plaats op de arbeidsmarkt te verwerven. Handicap en Arbeid en NOOZO roepen de regering op tot actie. Jongeren met een handicap krijgen nu veel te weinig ondersteuning bij de stap van school naar werk. En wat er wel bestaat aan ondersteuning, dreigt weg te vallen door besparingen.
De huidige situatie
Met dit nieuw advies op eigen initiatief willen we de aandacht vestigen op onderbelichte knelpunten. De overgang van school naar werk loopt vandaag nog te vaak mis door structurele knelpunten in het beleid
"Voor studenten met een handicap brengt de zoektocht naar een stageplaats extra uitdagingen met zich mee. Daar is niet altijd ruimte voor binnen de standaardbegeleiding van de hogeschool.”
– Laurien, 20 jaar
In het onderwijs wordt er te weinig aandacht besteed aan de stap van school naar werk. Onderwijsprofessionals zijn vaak te weinig op de hoogte van het thema. Daarnaast is er een tekort aan inclusieve stageplekken. Ook in het hoger onderwijs ervaren studenten gelijkaardige knelpunten.
"Ik miste ondersteuning om de mentale moeilijkheden en twijfels rond de zoektocht naar werk als persoon met een handicap aan te pakken."
– Flo, 24 jaar
De arbeidsmarkt vertrekt te weinig vanuit waardig werk en werk op maat. Bovendien is er veel onduidelijkheid bij jongeren met een handicap over hun kansen op de arbeidsmarkt. Daarnaast ondervinden ze drempels bij sollicitatieprocedures en bij de dienstverlening van VDAB en GTB.
"Sinds zijn uitstroom uit het onderwijs spendeert mijn zoon veel tijd thuis. Dit heeft een grote impact op zijn welbevinden. Door het weinige sociale contact op dit moment heeft hij imaginaire vrienden gecreëerd. Dit heeft ook gevolgen in ons dagelijkse leven."
– Hilde, ouder
Er is te weinig samenwerking tussen de verschillende beleidsdomeinen. Het gebrek aan welzijnsmaatregelen en toegankelijke mobiliteit brengt de stap van school naar werk in gevaar. Bovendien maken de bestaande knelpunten het moeilijker om inclusieve trajecten uit te bouwen.
Nood aan een vierdelige aanpak
Deze problematiek situeert zich op het snijpunt van meerdere beleidsdomeinen: onderwijs, werk en welzijn. Wij vragen daarom dat u werk maakt van een transversale strategie om dit probleem aan te pakken.
Wij stellen in ons advies een vierdelige aanpak voor:
- structurele en op maat gemaakte transitiebegeleiding;
- meer aandacht voor werk in het onderwijs en betere stage-ervaringen;
- toegankelijke en heldere informatie voor jongeren en hun netwerk;
- een inclusieve arbeidsmarkt die mensen met een handicap verwelkomt en ondersteunt.
Structurele en op maat gemaakte transitiebegeleiding
Jongeren hebben nood aan gespecialiseerde ondersteuning die vertrekt van hun eigen regie. Op korte termijn vragen wij dat de bestaande transitietrajecten bij GTB niet alleen behouden, maar versterkt worden. Deze zijn essentieel voor jongeren in een bijzonder kwetsbare positie, en dreigen nu weg te vallen door de aangekondigde besparingen. Op langere termijn vragen wij om werk te maken van een geïntegreerde transitiedienst met transitiecoaches die jongeren op maat begeleiden.
Aandacht voor werk in het onderwijs
Het onderwijs moet meer verantwoordelijkheid krijgen bij de voorbereiding op de stap van school naar werk voor jongeren met een handicap. Er moet hierbij ook aandacht gaan naar inclusieve trajecten richting open arbeidsmarkt. Stages zijn een onderdeel van een breed transitietraject. Daarom moet hun volledige potentieel benut worden. Zet daarom in op inclusieve en relevante stage-ervaringen. Ook het hoger onderwijs heeft hier een rol in. Daar is bijzondere aandacht nodig voor studenten die een aangepast traject volgden op school of naar het buitengewoon onderwijs gingen.
Toegankelijke informatie voor jongeren en hun netwerk
Uit het participatietraject blijkt dat jongeren met een handicap en hun omgeving met veel vragen over de stap van school naar werk zitten. Er blijkt veel onduidelijkheid te zijn bij jongeren met een handicap over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Ze hebben daarbij nood aan informatie. Ook over de combinatie van een loon en een uitkering zou meer informatie beschikbaar moeten zijn. Alle betrokkenen bij de stap van school naar werk zouden hierover geïnformeerd moeten worden.
Over redelijke aanpassingen moet er op drie niveaus informatie geboden worden:
- Bied algemene informatie.
- Geef inspirerende voorbeelden.
- Bekijk per persoon hoe hun redelijke aanpassingen er kunnen uitzien.
Een inclusieve arbeidsmarkt
Meer werkgevers moeten overtuigd worden van inclusief werk. De Vlaamse overheid moet hier zelf het goede voorbeeld geven, conform het VN-Verdrag Handicap. Sensibilisering en ondersteunende maatregelen zijn dringend nodig. We vragen daarbij bijzondere aandacht aan tewerkstellingsondersteunende maatregelen, een inclusie-expert op de werkvloer, sollicitatieprocedures en vacatures.
Lees het volledige advies.
